Ζωνες Βλαστησης & Τυποι Οικοτοπων

Η πρώτη ζώνη, των αείφυλλων πλατύφυλλων (Quercetalia ilicis), απαντάται σε υψόμετρο από τα 300 έως τα 500 μέτρα. Στη ζώνη κυριαρχούν θάμνοι και δέντρα χαμηλού ύψους όπως η αριά (Quercus ilex), η γλυστροκουμαριά (Arbutus adrachnae), το πουρνάρι (Quercus coccifera), η κουμαριά (Arbutus unedo), η οξύκεδρη άρκευθος (Juniperus oxycedrus) κ.ά. Χαρακτηριστικά φυλλοβόλα είδη σε αυτό το υψόμετρο είναι ο μελιός (Fraxinus ornus), το τρίλοβο σφενδάμι (Acer monspessulanum), η κουτσουπιά (Cercis siliquastrum), το χρυσόξυλο (Cotinus coggygria).

Από τα 600 μέχρι τα 1400 μέτρα, απαντάται η ζώνη των δασών οξιάς - ελάτης και ορεινών κωνοφόρων (Fagetalia) όπου κυριαρχεί μαύρη πεύκη (Pinus nigra) σε συμπαγείς συστάδες. Σε μικρές ομάδες και λόχμες εμφανίζονται η υβριδογενής ελάτη (Abies borissi-regis), η οξυά (Fagus sylvatica), και σποραδικά η φτελιά (Ulmus glabra), ο ίταμος (Taxus baccata), η φουντουκιά (Coryllus avellana), η κρανιά (Cornus mas), η αγριοκερασιά (Prunus cerasifera) και σημαντική ποικιλία από ποώδη φυτά.

Από τα 1400 μέτρα έως τα 2500 μέτρα εμφανίζεται η ζώνη των ψυχρόβιων κωνοφόρων (Vaccinio-Picetalia) με κυρίαρχο είδος το σπάνιο είδος πεύκης, το ρόμπολο (Pinus heldreichii), το οποίο κάνει την πρώτη του εμφάνιση στα 1100 μέτρα, αντικαθιστώντας βαθμιαία τη μαύρη πεύκη και δημιουργώντας αμιγές δάσος μέχρι τα 2000 μέτρα. Η περιοχή όπου αναπτύσσεται το ρόμπολο είναι συνήθως ξηρή και οι πλαγιές πετρώδεις. Η βλάστηση που αναπτύσσεται στην περιοχή αυτή είναι προσαρμοσμένη στις ειδικές τοπικές συνθήκες και αντιπροσωπεύεται από χαρακτηριστικούς θάμνους, αγρωστώδη, χασμόφυτα κ.α., ενώ η χλωρίδα περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη των Βαλκανίων.

Πάνω από τα 2500 μέτρα, που αποτελεί και το υψηλότερο δενδροόριο των Βαλκανίων, απαντώνται τα ανωδασικά λιβάδια υψηλών ορέων (Astragalo-Acantholimonetalia). Στον Όλυμπο, τα λιβάδια αυτά έχουν μεγάλη ποικιλότητα σε τύπους βλάστησης και η χλωριδική τους σύνθεση περιλαμβάνει πολλά σπάνια αγριολούλουδα, από τα οποία τα περισσότερα είναι ενδημικά της ελληνικής και βαλκανικής χλωρίδας.

Εκτός από τις ζώνες βλάστησης, στον Όλυμπο απαντώνται και αζωνικά δάση, που εμφανίζονται κατά μήκος φαραγγιών. Σε θέσεις όπου υπάρχει ροή νερού κυριαρχούν τα πλατάνια (Platanus orientalis) και ιτιές (Salix alba, S. cinerea). Αντίστοιχα, θερμόβια δάση φυλλοβόλων πλατύφυλλων (Quercetalia pubescentis), απαντώνται κατακερματισμένα και σε λίγα σημεία σε υψόμετρο από τα 400 έως και τα 600 μέτρα. Εδώ κυριαρχούν θερμόβια φυλλοβόλα πλατύφυλλα όπως είναι διάφορα είδη δρυός (Quercus frainetto, Q. petraea, Q. pubescens)κ.ά.

Ο Όλυμπος περιλαμβάνεται στο Ευρωπαικό Δίκτυο NATURA 2000 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΖΔ) και Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την Ορνιθοπανίδα (ΖΕΠ) με τίτλο «Όρος Όλυμπος» και κωδικό GR1250001. 

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του έργου «Εποπτεία και αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των τύπων οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος στην περιοχή αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου»², στην περιοχή Natura του Ολύμπου απαντώνται 19 τύποι οικοτόπων που υπάγονται στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/43/ΕΟΚ «Για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας»³.

Από αυτούς, οι τέσσερεις συνιστούν οικοτόπους προτεραιότητας^a (9530, 6230, 9180, 9580) ενώ ιδιαίτερη σημασία έχουν οι τύποι οικοτόπων της αλπικής ζώνης, δηλαδή τα λιβάδια και οι βραχώδεις σχηματισμοί (6170, 6230, 8140, 8210) καθώς εκεί φύονται τα περισσότερα ενδημικά είδη του Ολύμπου.

Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι ο οικότοπος προτεραιότητας 9530*- Μεσογειακά δάση πεύκης με ενδημικά είδη μαύρης πεύκης (Pinus nigra) στον Όλυμπο καταλαμβάνει σχεδόν το 40% της περιοχής NATURA 2000, ενώ εξίσου σημαντικός είναι και ο οικότοπος 95A0-Υψηλά ορο-Μεσογειακά πευκοδάση με συστάδες ρόμπολου (Pinus leucodermis), ο οποίος σχηματίζει τα υψηλοτέρα δασοόρια στα Βαλκάνια.